عکاسی خیابانی (به انگلیسی: Street Photography) به عنوان بدنه هنر عکاسی، صحنههایی از زندگی روزمره مردم را سوژه اصلی خود قرار میدهد. خیابانها، پارکها، مساجد، محلهای خرید و مراکزی که مردم گرد هم میآیند، محل اصلی تهیه عکسهای خیابانی است. هر چند این عکاسی شاخهای از عکاسی مستند بهشمار میآید اما از بعضی لحاظ با هم متفاوت هستند از جمله اینکه هدف اصلی عکاسی خیابانی به تصویر کشیدن مردم است و نه پوشش یک اتفاق. در واقع این شاخه از عکاسی آیینهای است در برابر مردم که گاهی نیز با شوخطبعی یا لحنی طعنهآمیز پیامهای سیاسی یا اجتماعی را منتقل میکند که در چنین شرایطی به عکاسی مستند نزدیک میشود. سالهای ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۰ نقطه اوج و شکوفایی [[تاریخ عکاسی]] خیابانی است.
هر عکسی را که در فضای عمومی گرفته شود میتوان در ژانر عکاسی خیابانی قرار داد »، فارغ از آنکه این عکس در خیابان ثبت شده یا در یک موزه، اتوبوس یا بازارچه و یا …
به عنوان ابتداییترین تعریف، عکاسی خیابانی یک عکاسی بی پرده از موقعیتهای عمومی است. در اصطلاح عکاسی، بر عکس ظاهر کلمه، «خیابانی» به معابر محدود نمیشود. این کلمه و نوع برای هر مکان عمومی به کار میرود. عکاسانی مانند هلن لویت، گری وینوگرند، تونی ری جونز، رکوبیر سینک، دائیدو موریاما و جوئل میروویتز روشهای مختلفی در عکاسی خیابانی دارند، و در چند دهه اخیر این اصطلاح بیشتر مطرح و به کار برده میشود. رسانهای اخیر مانند Street Photography Now, HCSP, اینستاگرام و انجمن آنلاین خیابانی این قلمرو را به روشی قابل فهم گسترش دادهاند و عکاسی خیابانی را به سطح جدیدی از محبوبیت رساندهاست. نظرات و رویکردها متفاوت است، اما اساساً عکاسی خیابانی تصویری از زندگی واقعی است که با آگاهی از زیباییشناسی بصری القا میشود.
نکته مهم مکانی است که عکاس در آنجا عکس خود را ثبت کرده، تفاوتی ندارد مسقف است یا خیر؟، تنها کافی است آن محل فضای عمومی باشد.
بسیاری از ما حس خستگی ناشی از دیدن عکسهای پر زرق و برق مجله وار که روزانه با آنها روبرو میشویم را تجربه کرده ایم. عکسهای پرترهای که به صورت اتفاقی در خیابانها گرفته شدهاند میتوانند همان اصالتی که بسیاری از ما در جستجوی آن هستیم را زنده کنند و بار دیگر به ما یادآوری کنند که سوژههای واقعی در اطراف ما هستند.
پرتره خیابانی سهم عمدهای در عکاسی خیابانی و مستند سازی دارد. امروز، میخواهم راجع به پرتره خیابانی نکاتی را یادآور شوم. البته باید هشدار بدهم که بعضی نکاتی که از آن صحبت خواهم کرد، برای عکاسان خانم نسبت به آقایان کارآیی بهتری خواهد داشت!
به عنوان یک عکاس خیابانی قرار است که این طرف و آن طرف بروید و در موقعیت های ناگهانی عکس های فوری بگیرید برای اینکار لازم است که وسایل تان سبک و کوچک باشد.
افراد ناشناس نقش مهمی را در عکاسی خیابانی بازی میکنند. با کمک آنها میتوانید روایتهایی جذاب ایجاد کنید و بیننده را به خیالپردازی وادارید. ولی اگر تازه به عکاسی خیابانی روی آوردهاید ممکن است برای عکس گرفتن از غریبهها به قدر کافی اعتماد بنفس نداشته باشید.
بسیاری از عکاسان خیابانی به دنبال صحنههایی میگردند که یک حس آنی یا واکنش بصری را به وجود بیاورد، مخصوصاً از طریق شوخی یا شیفتگی مبهم، عحیب و غریب یا اتفاقات فراطبیعی. یک سری عکسهای خیابانی ممکن است دنیای دیوانه کننده ای را نشان دهد. شاید این یک دنیای رؤیایی باشد. یا مبهم، یا تاریک، یا ظریف، یا مرموز. تناقضی که این صفات ممکن است در صحنههایی که در روزمرهترین و واقعیترین مکان، «خیابان» یافت شود، بینهایت جذاب است.
عکاسی خیابانی رپورتاژ نیست. برای عکاس خیابانی هیچ وظیفه ای برای مستند کردن موضوعی خاص وجود ندارد. نگرانی اصلی زندگی بهطور کلی و کاهش آن در فریمهایی است که به تنهایی و بصری اتفاق میافتد. این امر به انتخابی دقیق از عناصر بصری نیاز دارد تا از تا از ترکیب نهایی خارج یا به آن اضافه شود، و توجه فوقالعاده را به لحظهٔ انتخاب شده برای نوردهی میطلبد. این دو عامل در ابتدا ممکن است برای همه نوع عکاسی، جهانی به نظر برسند، اما در عکاسی خیابانی بسیار حیاتی هستند، زیرا تنها با این ابزارها عکاس خیابانی معنا را بیان میکند. هیچ تنظیم یا نوردهی، زمان آمادهسازی کم، و به صورت ایدهآل هیچ پیش فرضی وجود ندارد. این فرایند مبتنی بر دیدن و واکنش نشان دادن، و همچنین با استفاده از تفکر، با یکدیگرعمل میکنند. برای بسیاری از عکاسان خیابانی این یک تجربه مبهم است و برخی گزارش میدهند که هنگام مشاهده دقیق رفتار دیگران، کنترل خود را از دست میدهند، که این درگیری عاطفی آنهاست.
هنگامی که به درستی تمرین شود، همانطور که کولین وستربک در بایستندر نوشتهاست، "یک نوع عکاسی است که چیزی مهم و طبیعت کلی اعتدال، دربارهٔ اینکه چه چیزی دربارهٔ محصول یک تصور خاص است، را میگوید. ترکیب این ادوات، یک دوربین و سوژه، خیابان، یک نوع عکس را ارائه میدهد، به روشی که پرترههای معمولی، مناظر تصویری و انواع دیگر ژانرها اینگونه نیستند، و فقط مختص به عکاسی است.
نکات مهم در عکاسی خیابانی
- پسزمینهی مناسب در عکاسی خیابانی: در عکاسی خیابانی پسزمینهی مناسب به اندازهی خود سوژهی اصلی اهمیت دارد. برای شروع عکاسی خیابانی ابتدا یک پسزمینهی مناسب پیدا کنید و سپس منتظر بمانید تا شخصی از برابر آن عبور کند. انواع دیوارها میتوانند انتخابی مناسب برای پسزمینه باشند. برای مثال میتوانید از دیوارهای آجری، دیوارهای سیمانی، دیوارهای سفید، دیوارهایی با دیوارنوشتههای شهری یا دیوارهای تبلیغاتی با تصاویر و نوشتههای بزرگ استفاده کنید. بیلبوردها و ساختمانهای زیبا که ستونها و طاقهایی چشمنواز دارند هم گزینههای خوبی هستند. همچنین کوچههای باریک میتوانند حس پرسپکتیو را با قدرت زیاد در کادر نمایش دهند. اگر از نقطهای مرتفع عکاسی کنید حتی میتوانید سطح زمین را بهعنوان پسزمینهی عکس به کار ببرید.
- حفظ فاصله در عکاسی خیابانی: اگر عکاسی خیابانی از غریبهها بدون کسب اجازه برایتان دلهرهآور است میتوانید برای غلبه بر استرس از فاصلهای دورتر از آنها عکس بگیرید. اگر از مردم فاصله داشته باشید به احتمال زیاد متوجه عکس گرفتن شما نخواهند شد. این شیوه همچنین باعث میشود به مراتب کمتر به حریم دیگران وارد شوید و عکسهای خیابانی شما عنصر احتیاط و ناشناس ماندن سوژه را حفظ کنند.